- Czym jest perimenopauza?
- Jakie są objawy menopauzy?
- Jakie są zmiany w obrębie skóry?
- Czynniki wpływające na wcześniejsze wystąpienie menopauzy
- O jakie aspekty warto zadbać przed menopauzą?
Czym jest perimenopauza?
W wieku średnim kobiety wchodzą w okres menopauzy. Niewątpliwie wiąże się on z wieloma zmianami w samopoczuciu, wyglądzie, pracy układu hormonalnego i biochemii naszego ciała. Wiele z tych zmian bywa nieprzyjemnych i uciążliwych dla kobiet. To co oferuje medycyna akademicka to głównie hormonalna terapia zastępcza (HTZ) lub menopauzalna terapia hormonalna (MTH) mająca na celu złagodzenie objawów. Istnieją jednak przeciwwskazania do jej stosowania i przyjmowanie syntetycznych hormonów może mieć wiele skutków ubocznych.
Warto postawić na edukację i dowiedzieć się o okresie menopauzy jak najwięcej. Zazwyczaj menopauza i idące za nią zmiany są bagatelizowane, aż do czasu, kiedy pojawią się pierwsze symptomy. A można się spodziewać, że pierwsze objawy menopauzy po 40 roku życia dadzą już o sobie znać. Zatem co warto o niej wiedzieć? Menopauza wg. definicji Międzynarodowej Organizacji Zdrowia (WHO) to ostateczne ustanie miesiączkowania w wyniku utraty aktywności pęcherzykowej jajników, po którym przez okres 12 miesięcy nie wystąpiło już żadne krwawienie. I jest to czas kiedy zaczyna się menopauza. Występuje zwykle u kobiet między 44. a 56. rokiem życia. Fakt, że okres menopauzy poprzedzony jest okresami pre- i peri-menopauzą nie jest jednak powszechnie znany. Jest to istotne dlatego, że może zacząć się nawet na około 8-10 lat przed wystąpieniem ostatniej miesiączki. W tym okresie mamy dobrą okazję, aby przygotować się do nadejścia menopauzy i dać sobie szansę na znalezienie się w gronie zaledwie 10% kobiet, które przechodzą menopauzę bezobjawowo.
Jakie są objawy menopauzy?
Zwyczajowo menopauzę dzieli się na trzy etapy: premenopauzę, perimenopauzę oraz postmenopauzę.
Premenopauza to okres kilku lat poprzedzających menopauzę (czyli wystąpienie ostatniej miesiączki). Jej pierwsze objawy mogą pojawić się już po 35. roku życia. Etap ten trwa nawet 8-10 lat. Po ostatniej menstruacji pojawia się postmenopauza. Mówimy o niej, gdy krwawienie nie pojawiło się u kobiety od 12 miesięcy. Perimenopauza to okres łączący pre i post menopauzę i obejmuje kilka lat przed i po menopauzie. Oznacza to, że w jej skład wchodzą ostatnie lata premenopauzy i pierwszy etap postmenopauzy. To właśnie w trakcie perimenopauzy objawy przekwitania są najbardziej dokuczliwe.
Wiedza na temat zmian zachodzących w ciele kobiety daje nam możliwość przygotowania się i zadbania o siebie, tak aby zminimalizować dolegliwości natury fizycznej i psychicznej. Średni wiek menopauzy w Polsce to 51 lat, ale dużo wcześniej dochodzi do zmian hormonalnych prowadzących do wygaśnięcia funkcji jajników, co wiąże się z różnymi dolegliwościami. Początkowo w okresie perimenopauzy następuje nieznaczny wzrost produkcji gonadotropin. Te hormony przysadki mózgowej odpowiedzialne są za spadek poziomu estrogenów. Pierwsze oznaki menopauzy wynikają z tego, że wraz ze stopniowym wygaszaniem funkcji jajników dochodzi do pierwszych uderzeń gorąca, nocnego pocenia się, pojawiają się nieregularne, ale też mniej lub bardziej obfite miesiączki, problemy ze snem, przyrost masy ciała, obniżenie nastroju, drażliwość, problemy z koncentracją, spadek libido, suchość pochwy. W okresie menopauzy znacznemu obniżeniu ulega także progesteron.
Jakie są zmiany w obrębie skóry
Skóra jako nasz największy organ także reaguje na zachodzące zmiany w układzie hormonalnym. Wraz ze spowolnieniem odnowy komórkowej skóra gorzej się regeneruje, traci swój blask, poziom jej nawilżenia spada, ilość kolagenu w skórze maleje, a włókna elastyny tracą swoją sprężystość. Decyzje dotyczące pielęgnacji skóry i jednoczesne wsparcia organizmu od wewnątrz mają w tym momencie kluczowe znaczenie.
Jedną z częstszych dolegliwości związanych ze skórą w okresie menopauzy jest jej suchość i obniżona zdolność do zatrzymywania wody w naskórku. Sucha skóra jest przede wszystkim wynikiem obniżonego poziomu estrogenów i progesteronu. Ponadto dochodzi do zmiany pH skóry, a co za tym idzie zmienia się jej mikrobiom (stratum microbium), a jak wiemy warstwa drobnoustrojów na skórze odpowiada także za jej funkcje obronne i odpornościowe.
Dysbalans hormonalny podczas menopauzy powoduje degradację kolagenu i włókien elastyny, zmniejsza się liczba fibroblastów w skórze właściwej (to komórki wytwarzające kolagen). Utrata estrogenów może również negatywnie wpływać na krążenie krwi, przez co składniki odżywcze oraz tlen nie docierają w odpowiedniej ilości do skóry.
Czynniki wpływające na wcześniejsze wystąpienie menopauzy
Coraz częściej lekarzy nie dziwi menopauza w wieku 40 lat. Badania populacji kobiet okresu menopauzalnego sugerują, iż można mówić o tak zwanych czynnikach ryzyka wcześniejszego wystąpienia menopauzy. Do najważniejszych zaliczamy:
- czynniki genetyczne – zazwyczaj obserwuje się podobny wiek okresu menopauzalnego w przypadku matki i córki
- używki – palenie papierosów, alkohol
- czynniki środowiskowe – zamieszkiwanie obszarów wysokogórskich
- cukrzyca, choroby układu immunologicznego
- dieta wegetariańska
O jakie aspekty warto zadbać przed menopauzą
Czy można się przygotować, aby złagodzić objawy menopauzy? Mam dobrą wiadomość. Tak, można zrobić wiele zarówno od wewnątrz jak i od zewnątrz. Przede wszystkim, niezależnie ile masz lat rzuć palenie, ogranicz alkohol i usuń ze swojego życia żywność przetworzoną.
Za rozpoczęciem wystąpienia objawów menopauzy stoi proces starzenia się jajników i stopniowego wygaszania ich funkcji. Naukowcy wciąż badają co dokładnie inicjuje starzenie się jajników i dopóki się tego nie dowiemy, to warto zastosować ogólne zalecenia dotyczące opóźnienia procesów starzenia się:
- uprawianie aktywności fizycznej – min 3 x w tygodniu po 40 min wraz z treningiem oporowym/siłowym
- regularne stosowanie postów i/ lub Intermittent Fasting (post przerywany), dzięki którym uruchamia się niesamowity proces recyklingu komórkowego, zwany autofagią,
- stosowanie ograniczonej podaży kalorycznej, nie przejadanie się
- utrzymanie poziomu insuliny na czczo na poziomie <5 mIU/l
- zadbanie o regularny sen i regenerację
- ekspozycja na zimno (morsowanie, cold plunge) i ciepło (sauna), dzięki tym aktywnościom wprowadzamy organizm w stan hormezy, czyli umiarkowanego, pobudzającego stresu,
- redukcja stresu oksydacyjnego, co w praktyce oznacza minimalizację i neutralizację wolnych rodników, które przyspieszają procesy starzenia się komórek. Dobrym sposobem na wsparcie organizmu w tym zakresie jest dostarczenie mu antyoksydantów. Wysoki potencjał w neutralizacji stresu oksydacyjnego mają witamina C, E, resweratrol, cynk oraz selen.
- suplementacja antyoksydantami, kolagenem, omega- 3 i koenzymem Q-10
- zadbanie o dostarczenie odpowiedniej ilości polifenoli, składników mineralnych oraz cudownych właściwości wyciągów i ekstraktów z grzybów takich jak reishi, tremella, soplówka jeżowata, chaga, cordyceps i shiitake.
Ponadto medycyna funkcjonalna wskazuje, że dla utrzymania balansu hormonalnego bardzo ważnym aspektem jest zadbanie o prawidłowe funkcje nadnerczy. Są one odpowiedzialne za wydzielanie kortyzolu (hormonu stresu), DHEA i innych hormonów androgenowych. Konieczne jest trzymanie stresu na wodzy, gdyż kortyzol to hormon, który zwany jest “złodziejem progesteronu” i w zestresowanym organizmie dochodzi do zabierania substratu do produkcji progesteronu na rzecz produkcji kortyzolu. Dochodzi wtedy do dysbalansu hormonalnego, dominacji androgenowej lub estrogenowej.
Warto zaprzyjaźnić się z jogą, medytacją, praktykami jogi snu – yoga nidra, aby wprowadzić do swojego życia praktyki balansujące układ nerwowy i hormonalny. Należy pamiętać, że skuteczność tych praktyk wynika z regularności i konsekwencji. Warto także zwrócić swoją uwagę na suplementację wspierającą utrzymanie balansu emocjonalnego i pomagającą przywrócić regenerujący sen. Do takich składników należą melatonina, tryptofan (aminokwas z którego powstaje serotonina i melatonina), ekstrakt z pręcików szafranu, a także ekstrakt z owocni grzyba Lion’s Mane, który redukuje negatywny wpływ stresu na komórki nerwowe.
Podsumowanie:
Dbanie o siebie można realizować na wielu poziomach. Wybierz dla siebie takie aktywności jakie sprawiają Ci przyjemność, będziesz po nie sięgać chętniej. Tylko taka rutyna jest w stanie zagościć w Twoim życiu na dłużej.
Regularne wykonywanie profilaktycznych badań laboratoryjnych oraz USG powinno być stałym punktem w życiu każdej kobiety wkraczającej w dojrzałość – i to jest podstawa. W dzisiejszym świecie warto wzbogacić aspekty dbania o siebie szerzej, bo także o odpowiednie produkty pielęgnacyjne i suplementacyjne, aby działać w nurcie smart-ageing i dłużej cieszyć się dobrym samopoczuciem i wyglądem.
