Można śmiało powiedzieć, że już większość z nas – dojrzałych kobiet – jest świadoma, że antyoksydanty są dla nas dobre, ale czym właściwie są? Co robią i dlaczego są dla nas korzystne ? I jaki mają wpływ na naszą skórę? Spróbujmy wyjaśnić znaczenie i funkcję jaką antyoksydanty odgrywają w kontekście naszej skóry
O co chodzi z wolnymi rodnikami?
Jak wszystkie żywe istoty, tak i nasze ludzkie organizmy działają jak niezwykłe maszyny przeprowadzające tysiące procesów. Posiadamy w swym ciele różne substancje chemiczne i narzędzia, które utrzymują naszą „maszynę” – nasz organizm – przy życiu i wszystko działa w zbalansowanym i harmonijnym cyklu. Kiedy brakuje jakiegoś elementu tej maszyny lub równowaga staje się zachwiana, może dojść do pewnych uszkodzeń.
Wolne rodniki to reaktywne cząsteczki, które mogą gromadzić się w organizmie i powodować uszkodzenia, jeśli nie zostaną ustabilizowane. „Rodnik” jest w rzeczywistości bardzo dokładnym opisem dla nich, ponieważ brakuje im ostatniego elektronu, aby zakończyć ich parę elektronową. To powoduje, że są one niestabilne i gorączkowo szukają swojego brakującego kawałka. Dają lub biorą elektrony z innych cząsteczek, aby uzupełnić swoją parę, powodując reakcje utleniania lub redukcji i wywołując stres oksydacyjny.
Takie szkodliwe działanie wolnych rodników powoduje, że niszczone są komórki, także komórki naszej skóry. Wiele wolnych rodników, które nie są zneutralizowane antyoksydantami prowadzą do stresu oksydacyjnego. Stres oksydacyjny może powodować uszkodzenia w ludzkich komórkach, białku i DNA, co może skutkować przyspieszonym starzeniem się. Stres oksydacyjny prowadzi do uszkodzeń mitochondriów, które wytwarzają w naszych komórkach energię. W następstwie takich reakcji, komórka staje się słabsza, mniej efektywna i ma zaburzony metabolizm.
W rzeczywistości badania wykazały, że stres oksydacyjny może również zwiększyć ryzyko rozwoju poważnych, śmiertelnych i przewlekłych chorób, takich jak choroba sercowo-naczyniowa, przewlekła choroba nerek, choroby metaboliczne, jak też choroby nowotworowe.
Wolne rodniki mogą być wytwarzane naturalnie lub indukowane przez nasze działania lub czynniki środowiskowe. Są one zasadniczo produktami odpadowymi reakcji fizycznych zachodzących w organizmie. Tworzymy wolne rodniki, kiedy oddychamy, trawimy jedzenie lub doznamy kontuzji, nadmiernie się opalamy.
Nasze ciało może następnie stworzyć własne antyoksydanty, aby zwalczać i usuwać te wolne rodniki. Tak cudownie działa nasz organizm!
Niestety często nasz styl życia, stres, zanieczyszczenia środowiska, ekspozycja na czynniki chemiczne prowadzi do tego, że wytwarzamy zbyt wiele wolnych rodników, aby nasz organizm mógł sobie z nimi sam poradzić. Stany zapalne, stres, źle zbilansowana dieta, zbyt mało snu, używki (alkohol, papierosy), niekorzystne czynniki zewnętrzne takie jak smog czy ekspozycja na promieniowanie UV, a nawet zbyt intensywne ćwiczenia mogą radykalnie zwiększyć ilość produkowanych przez nas wolnych rodników. To właśnie tutaj pomocne mogą być antyoksydanty, zwane inaczej przeciwutleniaczami.
Co zwiększa stres oksydacyjny?
Możemy w pewnym stopniu kontrolować i wpływać na poziom stresu oksydacyjnego. Pierwszym krokiem jest świadomość co go nasila. Jeżeli doświadczamy poniższych stanów/sytuacji to warto pamiętać, aby zwiększyć podaż antyoksydantów i substratów do produkcji glutationu.
Poniżej lista czynników, które najsilniej podnoszą poziom wolnych rodników a tym samym zwiększają stres oksydacyjny dla naszych komórek:
- zwiększone zapotrzebowanie na energię wskutek wysiłku fizycznego i obciążeń organizmu (u sportowców)
- chroniczny psychostres
- nadczynność tarczycy
- nadmierna objadanie się
- obciążenia radioaktywne
- obciążenia metalami ciężkimi
- palenie papierosów
- chroniczne stany zapalne
- niedobór glutationu, selenu, miedzi, cynku i żelaza
- promieniowanie UV
- smog i zanieczyszczenie powietrza
Powyższe czynniki powinny być neutralizowane także poprzez odpowiednią dawkę regeneracyjnego snu- dług snu zwiększa stres oksydacyjny oraz zwiększa zapotrzebowanie na dawkę przeciwutleniaczy.
Czym są antyoksydanty?
Często zadajemy pytanie – antyoksydanty co to? Są często określane jako „wymiatacze wolnych rodników” ze względu na ich zdolność do przetwarzania i usuwania wolnych rodników z organizmu. Utrzymanie równowagi pomiędzy wolnymi rodnikami a antyoksydantami jest niezbędne dla naszego ogólnego samopoczucia, kondycji naszego organizmu i zdrowia. Chociaż nasz organizm posiada zdolność do naturalnego wytwarzania antyoksydantów, na ogół jednak nie jest w stanie wyprodukować ich wystarczająco dużo, aby zwalczyć ilość wolnych rodników, które wytwarzamy. Żyjąc we współczesnym świecie, przy trybie życia jaki prowadzimy i jakości pożywienia jakie zjadamy, zwykle balans jest zachwiany na naszą niekorzyść. Dlatego tak ważne jest, abyśmy włączyli antyoksydanty do naszej codziennej diety.
Co to są antyoksydanty?
„Antyoksydanty” inaczej zwane „przeciwutleniaczami” to bardzo szerokie określenie dla różnych związków, które łagodzą stres oksydacyjny. Możemy je podzielić na endogenne i egzogenne, niektóre z nich należą jednak do obu grup. Te pierwsze są samodzielnie wytwarzane przez organizm, jak glutation, będący najsilniejszym antyoksydantem lub chociażby koenzym Q10 czy melatonina (ale z wiekiem ich produkcja maleje). Organizm do syntezy glutationu potrzebuje określonych aminokwasów – cysteiny, glutaminy oraz glicyny, a także magnezu. Przeciwutleniacze egzogenne dostarczane są organizmowi z zewnątrz. Mowa tutaj przede wszystkim o witaminie C, witaminie A oraz witaminie E. Do tej listy należy także dołączyć m.in. karotenoidy (w tym beta-karoten, luteinę, likopen) oraz polifenole (zwłaszcza flawonoidy). Cenne antyoksydanty to również cynk, selen i kwas alfa-liponowy.
Każdy z nich działa inaczej, więc podaż „mieszanki” jest najlepszym sposobem na zbudowanie silnego systemu obrony antyoksydacyjnej! Ważne jest, aby dostarczać ich regularnie.
Co dobrego robią dla nas antyoksydanty?
Antyoksydanty pomagają zmniejszyć stres oksydacyjny w naszym organizmie poprzez stabilizację wolnych rodników. Hojnie oddają elektron wolnemu rodnikowi, aby uzupełnić ich parę i dzięki temu je „zneutralizować”, by nie robiły spustoszenia w naszym organizmie. To dlatego często używa się określenia „system obronny” do opisania antyoksydantów. Dlatego właśnie uzupełnienie naszej diety w antyoksydanty naturalnego pochodzenia jest kluczowe dla zmniejszenia ryzyka zdrowotnego związanego ze stresem oksydacyjnym.
To wyjątkowa troska jaką możemy sobie zapewnić same w postaci dodatkowego wsparcia antyoksydacyjnego poprzez spożywanie odpowiednich produktów spożywczych. Liczne badania uznają nawet spożywanie antyoksydantów za „terapię antyoksydacyjną”, ze względu na efekty, jakie te związki zapewniają.
W jaki sposób antyoksydanty pomagają skórze?
W latach 50 XX wieku gerontolog dr Denham Harman, który był sześciokrotnie nominowany do Nagrody Nobla, sformułował teorię, że wolne rodniki – wysoce reaktywne cząsteczki uwolnione w normalnych procesach chemicznych – powodują starzenie się i choroby poprzez swoje destrukcyjne działania w komórkach i tkankach. Przeprowadził szereg eksperymentów i badań dowodzących wpływ wolnych rodników na procesy naturalnego starzenia. Udowodnił, że stopniowe gromadzenie się uszkodzeń wywołanych przez wolne rodniki w czasie jest podstawową przyczyną naturalnego starzenia się. Dr Harman wykazał także, że podawanie przeciwutleniaczy wydłuża średnią długość trwania życia ssaków. Jego badania nazwano „Wolnorodnikową teorią starzenia” i zapoczątkowały one kierunek badań, które przez lata dowiodły, że przeciwutleniacze odgrywają kluczową rolę w zmniejszaniu skutków starzenia się poprzez spowolnienie tego naturalnego procesu gromadzenia się wolnych rodników w czasie.
Współcześnie wiemy już, że na proces starzenia się skóry wpływają czynniki genetyczne i środowiskowe, a w ich następstwie stres oksydacyjny. Produkcja wolnych rodników prowadzi do pogorszenia struktur komórkowych, lipidów, DNA i białek. Na poziomie skóry jednym z głównych skutków jest degradacja kolagenu i elastyny. Włókna te odpowiadają za jędrność i elastyczność skóry. Ponadto odgrywają ważną rolę w integralności naczyń krwionośnych, a tym samym w unaczynieniu skóry. Co więcej, degradacja komórek i ekspozycja na promieniowanie UV powoduje niejednorodną nadprodukcję melaniny przez melanocyty, co może być przyczyną pojawienia się plam na twarzy i niejednorodnej cery.
Udowodniono, że antyoksydanty pochodzenia roślinnego pomagają zapobiegać starzeniu się skóry poprzez ochronę przed promieniowaniem UV, redukcję przebarwień i łagodzenie stresu oksydacyjnego. To dzięki antyoksydantom skóra na dłużej zachowuje zdrowy wygląd. Trzy główne kategorie przeciwutleniaczy, które, jak udowodniono, pomagają poprawić zdrowie skóry, to:
Polifenole
Naturalnie występujące związki, które znajdują się w owocach, warzywach i grzybach. Istnieje ponad 500 różnych rodzajów polifenoli, a każdy z nich jest trawiony przez inny szlak w naszym organizmie. Antocyjany są dobrze znanymi polifenolami ze względu na ich bogate fioletowe, niebieskie i czerwone kolory. Ogólną zasadą jest, że im głębszy pigment, tym większa zawartość antocyjanów – i większa aktywność antyoksydacyjna!
Witaminy
Niektóre witaminy, a konkretnie witamina C i E, mają naukowo udowodnione działanie korzystne dla skóry. Witamina C jest niezwykle ważną witaminą dla zdrowia skóry, ponieważ jest niezbędna do produkcji i utrzymania kolagenu. Wykazano również, że witamina C pomaga chronić skórę przed starzeniem się spowodowanym promieniowaniem UV, zmniejsza przebarwienia i znacznie zwiększa aktywność wymiatania rodników. Ponieważ nie możemy produkować witaminy C w sposób naturalny, musimy pozyskiwać ją z naszej diety.
Karotenoidy
Karotenoidy są naturalnie występującymi żółtymi lub pomarańczowymi pigmentami występującymi w roślinach. Zasadniczo służą one jako związki pochłaniające światło w fotosyntezie, chroniąc roślinę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez promieniowanie UV. Karotenoidy działają w podobny sposób u ludzi, chroniąc naszą skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi promieniowaniem UV i neutralizując wolne rodniki. Niektóre karotenoidy są uwalniane w postaci witaminy A, gdy są wchłaniane przez organizm, co również zapewnia korzyści dla skóry.
Źródło antyoksydantów
Antyoksydanty w diecie. Większość owoców i warzyw, ale także i grzybów jadalnych to cenne źródło antyoksydantów i to różnych ich rodzajów. Owoce, które mają najlepsze właściwości antyoksydacyjne to takie, które maja ciemny kolor w tym m.in.: ciemne winogrona, czarne jagody, jeżyny, borówki ale także żurawina, maliny, granaty, oraz zielone warzywa takie jak np. brokuły, szparagi, kapusta, jarmuż. Chociaż każdy rodzaj antyoksydantów działa w unikalny sposób, nie ma złotej zasady, który rodzaj jest lepszy od innych. Ogólnie rzecz biorąc, najlepiej jest włączyć różne antyoksydanty do naszej codziennej diety, aby czerpać wszystkie ich naturalne korzyści dla zdrowia, przedłużania młodości i podtrzymania urody! To szczególnie ważne, gdy wkraczamy w wiek dojrzały (okres menopauzy) i kumulacja wolnych rodników w naszych organizmach może już być odczuwalna i wpływać na stan naszego zdrowia i urody.
Bądźmy jednak szczere – pomimo naszych najlepszych chęci i starań, czasami może być jednak trudno w zabieganym świecie zapewnić w codziennej diecie wystarczającą różnorodność by dostarczyć sobie dużą ilość antyoksydantów. I chociaż wierzymy, że przede wszystkim należy zadbać o zrównoważoną dietę bogatą w witaminy, minerały i inne składniki odżywcze, rozumiemy również, że może to być czasem wyzwaniem.
Wyniki badań opublikowane na łamach Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology 2016:9 zatytułowane: „Kliniczny wpływ doustnego suplementu bogatego w antyoksydanty na blask skóry u kobiet” sugerują pozytywny wpływ doustnej suplementacji bogatej w pierwotne i wtórne antyoksydanty na blask skóry. Koloryt skóry, jasność twarzy i jędrność zostały poprawione, a niedoskonałości zredukowane. Ponieważ stres oksydacyjny aktywnie wpływa na starzenie się skóry, efekt wymiatający bogatych w antyoksydanty składników zawartych w badanym preparacie wydaje się być istotny dla ochrony skóry.
Dlatego dla wsparcia naszej codziennej diety i podejmowanych aktywności warto rozważyć sięgnięcie po suplementację bogatą w antyoksydanty, a dla lepszych efektów wesprzeć ją stosując odpowiednio skomponowane kosmetyki lub antyoksydanty w tabletkach, które wesprą efekt antyoksydacyjny od zewnątrz. To wszystko łącznie wydaje się być najefektywniejszym sposobem na opóźnienie starzenia się skóry dojrzałych kobiet.
Przeczytaj również inne artykuły:
Jak spowolnić proces starzenia
